1- نقش اصلی را خودتان دارید
اولین و مهم‌ترین نکته این است که نقش اصلی را در انتخاب رشته خود شما بر عهده دارید. پدر و مادر، مشاور و پشتیبان همراه شما در مسیر انتخاب رشته هستند. شما راننده ماشین انتخاب رشته‌ی خودتان هستید. گاهی پشیمانی‌ها بعد از انتخاب به دلیل همین موضوع است که نقش خود را کم‌رنگ و نقش بقیه را پررنگ کرده‌اید.
2- به نقش مهم پدر و مادرتان توجه کنید
بعد از خودتان، پدر و مادر مهم‌ترین نقش را در انتخاب رشته‌ی شما دارند. بعضی از تصمیم‌گیری‌ها در انتخاب رشته مانند رفتن به استان‌های دور یا پذیرش در دانشگاه‌هایی که شهریه دارند و... ، نیاز به هماهنگی با آن‌ها دارد. پس از آن‌ها بخواهید حضوری فعال در فرایند انتخاب رشته‌ی شما داشته باشند. پدر و مادرتان بهتر از هر فرد دیگری ویژگی‌ها و شخصیت شما را می‌شناسند. ممکن است نظرات شما با پدر و مادرتان یکی نباشد؛ اما نکته‌ی مشترک این است که دلیل این اختلاف نظر سرنوشت و آینده‌ی شما است. پس بهتر است شنونده‌ی خوبی باشید و با پدر و مادرتان گفت‌وگو کنید تا در موارد اختلافی به نظر مشترک برسید.
3- به کدام استان‌ها یا شهرها نمی‌روید؟
این شاید قسمت ساده‌تر ماجرا باشد. با خانواده مشورت کنید. کدام استان‌ها را تحت هیچ شرایطی جزو انتخاب‌های خود نخواهید گذاشت؟ اولویت با استان خودتان است یا استان‌های بزرگ‌تر؟ استان‌های نزدیک به استان خودتان را انتخاب می‌کنید؟ مسافت‌ها را بررسی کنید. رفت‌وآمد و شیوه‌ی حمل و نقل را بررسی کنید (هواپیما، قطار، اتوبوس). فراموش نکنید حداقل 4 سال می‌خواهید در یک شهر و استان دیگر تحصیل کنید. مثلاً اگر شما در استان اردبیل باشید، انتخاب استان یزد یعنی یک مسیر طولانی برای رفت‌وآمد.
4- کدام رشته‌ها اولویت اصلی شما هستند؟
نهایتاً 3 رشته اولویت‌های اصلی شما هستند که بر اساس مشورت و تحقیق خودتان انتخاب می‌کنید. تعدادی از رشته‌ها را هم به عنوان اولویت‌ها بعدی مدنظر دارید. بعضی از رشته‌ها را هم اصلاً نمی‌خواهید انتخاب کنید. لیست رشته‌ها را بر اساس اولویت‌بندی خودتان بنویسید.
5- کف قابل قبول شما کجاست؟
این مهم‌ترین سؤالی است که در هنگام انتخاب رشته باید از خودتان بپرسید. معمولاً همه‌ی ما در ابتدا بلندپروازانه فکر می‌کنیم، اما در زمان انتخاب رشته باید واقع‌بین باشید. تا کجا حاضر هستید انتخاب رشته‌ی خودتان را ادامه بدهید، اما یک سال پشت کنکور نمانید. برای رسیدن به این پاسخ یک فرض را برای خودتان در نظر بگیرید. فکر کنید 100 انتخاب کرده‌اید و به خودتان بگویید هیچ‌کدام از این 100 انتخاب را قبول نمی‌شوید. آیا رشته‌های دیگری را انتخاب می‌کنید یا یک سال دیگر برای موفقیت کنکور تلاش خواهید کرد؟
6- ترجیح مهم‌تر از علاقه است
در انتخاب رشته علاقه مهم است؛ اما ترجیح مهم‌تر است. چرا؟ الزاماً همه‌چیز به رشته/محل‌هایی که ما دوست داریم مربوط نمی‌شود. دوری دانشگاه از شهر، نحوه‌ی رفت‌وآمد، بازار کار، شرایط شغلی در خانواده، دانشگاه‌های دارای شهریه، ارتباطات عاطفی در خانواده و... همه‌ی این‌ها ترجیح ما را مشخص می‌کنند که می‌تواند در جاهایی متفاوت از علاقه‌ی ما باشد. البته فراموش نکنید علاقه مهم است. علاقه درصد قابل‌توجهی از ترجیح را تشکیل می‌دهد.
7- سخت‌ترین کار چیدمان انتخاب‌ها است
سخت‌ترین بخش انتخاب رشته چیدمان رشته‌هاست. در چیدمان رشته‌ها اهمیت ترجیح بیشتر از همیشه خود را نشان می‌دهد. برای اینکه بهترین چیدمان را داشته باشید باز هم یک فرض دیگر در نظر بگیرید. فکر کنید 150 رشته/محل دارید و همه‌ی آن‌ها را می‌توانید قبول شوید. اولویت شما کدام رشته/محل است؟ انتخاب اول شما کدام است؟ با همین منطق جلو بروید و بر اساس ترجیحتان چیدمان را انجام بدهید.
8- رشته مهم‌تر است یا دانشگاه؟
گرایش‌ها متفاوت است. بعضی‌ها رشته برایشان مهم‌تر است. مثلاً مهندسی کامپیوتر در دانشگاه خواجه نصیر را به مهندسی عمران دانشگاه شریف ترجیح می‌دهند. این داوطلبان چیدمان خود را رشته‌محور انجام می‌دهند. بعضی‌ها دانشگاه‌ها برایشان مهم‌تر است. مثلاً ابتدا رشته‌های دانشگاه شریف را بر حسب اولویتی که دارند می‌نویسند و بعد به سراغ دانشگاه تهران یا امیرکبیر می‌روند. گرایش شما چگونه است؟ رشته برایتان مهم‌تر است یا دانشگاه؟
9- چه زمانی به نتایج سال گذشته و دفترچه‌ی انتخاب رشته کانون توجه کنیم؟
معمولاً در انتخاب‌های ابتدایی ترجیح و اولویت‌های شما مشخص است. اما در ادامه برای انتخاب‌های بعدی می‌مانید که چگونه عمل کنید؟ اینجا باید به سراغ دفترچه‌ی انتخاب رشته کانون بروید و انتخاب‌های داوطلبان سال گذشته را ببینید. انتخاب‌ها به ترتیب رتبه‌ی کشوری مرتب شده‌اند تا شما تصمیم‌گیری برایتان ساده‌تر باشد. با این حال توجه کنید تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی خود شما هستید.
10- چرا خوش‌بینانه؟ چرا واقع‌بینانه؟ چرا کف قابل قبول؟
شما 150 انتخاب دارید و بهتر است هم کمی خوش‌بین باشد و بلندپروازی داشته باشید، هم واقع‌بین باشید و هم اینکه در انتخاب رشته اندکی احتیاط هم بد نیست تا به رشته‌هایی که حتماً قبول می‌شوید توجه کنید. کف قابل قبول زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که شما نخواهید در کنکور سال آینده شرکت کنید و به‌اصطلاح پشت کنکور بمانید. سعی کنید 30 تا 40 انتخاب شما خوش‌بینانه باشد. 30 تا 40 انتخاب را هم به کف قابل قبول اختصاص بدهید و بقیه‌ی انتخاب‌هایتان در محدوده‌ی واقع‌بینانه باشد.
11- چرا داشتن مشاور در انتخاب رشته مهم است؟
شما می‌خواهید سرنوشت زندگی و آینده‌ی تحصیلی، اجتماعی و شغلی خود را تعیین کنید. سعی کنید از همه‌ی کسانی که می‌توانند در این مسیر چراغی برای شما روشن کنند استفاده کنید. یک نکته یا یک راهنمایی می‌تواند جلوی شما را از رفتن به سمت انتخابی که می‌تواند در آینده باعث افسوس و پشیمانی‌تان شود بگیرد. بهترین مشاور برای شما پدر و مادرتان است. اما در کنار آن می‌توانید از مشاوران انتخاب رشته هم استفاده کنید. فقط توجه کنید مشاور خوب مشاوری است که بتواند سؤال‌های خوبی از شما بپرسد و به شما برای انتخاب‌های بهتر و مطمئن‌تر جهت بدهد.
12- ملاک انتخاب رشته درست این است که هر رشته و دانشگاهی قبول شدید، یک سال بعد پشیمان نشوید که ای کاش رشته و دانشگاه دیگری را انتخاب می‌کردم.
13- نقش اصلی را در انتخاب رشته خود شما دارید. به قولی خودکار و کاغذ باید در دست خود شما باشد. با دیگران مشورت کنید اما اما نقش اصلی را خودتان داشته باشید.
14- ممکن است یک انتخاب واقع‌بینانه ترجیح شما باشد. پس باید آن را در اولویت بالاتری نسبت به یک انتخاب خوش‌بینانه که ترجیح شما نیست بگذارید.
15- در انتخاب رشته با روش حذفی عمل کنید. ابتدا استان‌هایی که نمی‌روید یا دانشگاه‌هایی که نمی‌خواهید بروید و همین‌طور رشته‌هایی که اصلاً نمی‌خواهید را حذف کنید. حالا انتخاب‌های محدودتری دارید و راحت‌تر انتخاب‌هایتان را انجام می‌دهید.
16- یک جدول با 3 ستون تهیه کنید. در ستون اول رشته‌های دانشگاهی را به ترتیب ترجیحتان بنویسید. در ستون دوم استان‌ها و دانشگاه‌هایی که ترجیح می‌دهید به ترتیب بنویسید. در ستون سوم هم نوع پذیرش (روزانه، شبانه، شهریه‌پرداز، بورسیه، تعهدی و...) را به ترتیب اولویتی که دارید بنویسید. مثلاً ممکن است قبولی یک رشته‌ی تعهدی در استان خودتان را به قبولی همان رشته با پذیرش روزانه در استانی دور از محل زندگی‌تان ترجیح بدهید.
17- ممکن است انتخاب‌های اولیه‌ی شما بیش از 150 رشته باشد. نگران نباشید. بعد از انتخاب می‌توانید تعدادی از رشته‌های خوش‌بینانه یا رشته‌هایی که ترجیح کم‌تری نسبت به آن‌ها دارید را حذف کنید. اما فراموش نکنید در درصد متعادلی از رشته‌های انتخابی شما باید حتماً خوش‌بینانه و همین‌طور کف قابل قبول باشد.
18- بعد از چیدمان 150 رشته، کار را تمام‌شده ندانید. باز هم رشته‌ها را به صورت دو به دو با هم بررسی کنید. شاید بخواهید انتخابی را جابه‌جا کنید.
19- به امکانات شغلی موجود در خانواده و اطرافیان خود به دید یک فرصت نگاه کنید.
20- حتماً دفترچه‌ی شماره‌ی 2 انتخاب رشته‌ی سازمان سنجش را پس از انتشار به‌صورت کامل مطالعه کنید. ممکن است کد رشته/محل‌هایی حذف یا اضافه شده باشد. مخصوصاً به این نکته توجه کنید که در طول زمان انتخاب رشته، اصلاحیه‌هایی از طرف سازمان سنجش در خصوص رشته/محل‌ها داده می‌شود که باید آن‌ها را مدنظر قرار بدهید. پس حتماً هر روز سایت سنجش را ببینید.
انتخاب رشته هم سخت است هم آسان. سخت است به دلیل اینکه قرار است روی آینده‌ی شما تأثیر بگذارد و از طرفی نظرات شما ممکن است با نظرات خانواده‌تان متفاوت باشد و باید بیشتر با آن‌ها گفت‌وگو کنید تا به یک نظر مشترک برسید. از طرفی هم آسان است؛ زیرا در سایت کانون اطلاعات و آمار به‌اندازه‌ی کافی در اختیار شما قرار گرفته است تا انتخابی مطمئن و بدون پشیمانی داشته باشید. فقط باید به اندازه‌ی کافی برای انتخاب رشته وقت بگذارید و نقش اصلی و عامل را خودتان داشته باشید.